Meer grip voor bestuurders en commissarissen op het onderzoek in een enquêteprocedure

De uitkomst van een enquêteprocedure en de inhoud van het onderzoeksverslag kunnen vergaande gevolgen hebben voor bestuurders en commissarissen van een rechtspersoon. Op basis van feiten die blijken uit de beschikking van de Ondernemingskamer en/of het verslag van de onderzoeker(s) kunnen zij in een opvolgende procedure mogelijk aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van geconstateerd wanbeleid. Dit gebeurt in de praktijk regelmatig. Met ingang van 1 januari 2013 is de wet aangepast op het punt van het enquêterecht. Door deze wijzigingen is de grip van belanghebbenden, zoals bestuurders en commissarissen, op het onderzoek en het onderzoeksverslag toegenomen.

Het gaat hierbij om de volgende wijzigingen:

– Er wordt voortaan een raadsheer-commissaris benoemd als een onderzoek wordt bevolen. De raadsheer-commissaris kan op verzoek van belanghebbenden aanwijzingen geven over de manier waarop het onderzoek moet worden uitgevoerd.
– De in het verslag genoemde personen moeten door onderzoekers in de gelegenheid worden gesteld hun visie te geven op wezenlijke bevindingen die op henzelf betrekking hebben.

Bestuurders en commissarissen kunnen voortaan verzoeken aan de raadsheer-commissaris doen die zien op de processuele gang van zaken, dus niet op de inhoud, van het onderzoek. Omdat de uitkomst van het onderzoek van invloed kan zijn op hun positie in een latere aansprakelijkheidsprocedure kan het in het belang van de bestuurder/commissaris zijn om de raadsheer-commissaris te verzoeken inzicht te geven in de wijze van uitvoering van het onderzoek en daar zonodig invloed op uit te oefenen. Het onderzoek zou zich dan – in het belang van de bestuurder – zoveel mogelijk moeten richten op het beleid en de gang van zaken bij de rechtspersoon; onnodige uitweidingen over de rol van functionarissen in het onderzoeksverslag zouden daarbij zoveel mogelijk tegengegaan moeten worden.

De mogelijkheid tot het leveren van commentaar op het (concept)verslag hangende het onderzoek is beperkt. Naar verwachting zal de onderzoeker slechts delen van het concept-verslag voor willen leggen. Het staat de onderzoeker vrij met het commentaar te doen wat hem goed dunkt. De Ondernemingskamer heeft in haar “Aandachtspunten, aanbevelingen en suggesties voor onderzoekers” handvatten gegeven voor het toepassen van het beginsel van hoor en wederhoor door onderzoekers. Belanghebbenden kunnen de raadsheer-commissaris aanspreken om de naleving daarvan door de onderzoeker te bewerkstelligen.